Akt poświadczenia dziedziczenia: jak uzyskać notarialne poświadczenie dziedziczenia

Dziedziczenie to proces, który często wiąże się z formalnościami prawnymi. Jednym z najważniejszych dokumentów potwierdzających prawa do spadku jest akt poświadczenia dziedziczenia. Dokument ten, sporządzany przez notariusza, stanowi skuteczną i szybszą alternatywę dla sądowego stwierdzenia nabycia spadku. W niniejszym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest akt poświadczenia dziedziczenia, jak go uzyskać oraz jakie korzyści płyną z wyboru tej drogi potwierdzenia praw spadkowych.

Czym jest akt poświadczenia dziedziczenia?

Akt poświadczenia dziedziczenia to oficjalny dokument sporządzany przez notariusza, który jednoznacznie potwierdza, kto i w jakim zakresie dziedziczy majątek po zmarłej osobie. Stanowi on prawne potwierdzenie nabycia spadku o takiej samej mocy jak postanowienie sądu – bez konieczności prowadzenia długotrwałej procedury sądowej.

Akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawne prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku – art. 95j ustawy Prawo o notariacie.

Dokument ten może być sporządzony zarówno w przypadku dziedziczenia ustawowego (gdy zmarły nie zostawił testamentu), jak i testamentowego. Istnieją jednak pewne wyjątki – notariusz nie może sporządzić aktu w przypadku testamentów szczególnych (np. ustnych) oraz gdy testament budzi wątpliwości interpretacyjne. Kluczowym warunkiem jest brak sporu między spadkobiercami co do kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia.

Kiedy można uzyskać notarialne poświadczenie dziedziczenia?

Notarialne poświadczenie dziedziczenia można uzyskać, gdy spełnione są następujące warunki:

Upłynął termin do odrzucenia spadku (6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku)
Wszyscy spadkobiercy są zgodni co do kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia
Nie ma wątpliwości co do treści testamentu (jeśli dziedziczenie następuje na podstawie testamentu)
Testament nie jest testamentem szczególnym (np. ustnym)
Nie toczy się postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku

Notariusz odmówi sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, jeśli:

Istnieje spór między spadkobiercami
Zachodzą wątpliwości co do treści testamentu
Istnieją przesłanki wskazujące na niegodność dziedziczenia któregoś ze spadkobierców

Procedura uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia

Uzyskanie notarialnego poświadczenia dziedziczenia wymaga przejścia przez kilka jasno określonych etapów:

Etap 1: Przygotowanie dokumentów

Przed wizytą u notariusza należy skompletować:

Akt zgonu spadkodawcy
Odpisy aktów stanu cywilnego potwierdzające pokrewieństwo ze zmarłym (np. akty urodzenia, małżeństwa)
Testament (jeśli został sporządzony)
Dowody osobiste wszystkich spadkobierców
Ewentualne oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (jeśli były wcześniej składane)

Etap 2: Wizyta u notariusza

Na spotkanie u notariusza muszą stawić się osobiście wszyscy spadkobiercy. Podczas wizyty notariusz:

Przeprowadza protokół dziedziczenia, odbierając od spadkobierców niezbędne oświadczenia
Sprawdza w elektronicznym Notarialnym Rejestrze Testamentów (NORT), czy spadkodawca nie pozostawił testamentu
Weryfikuje w Rejestrze Aktów Poświadczenia Dziedziczenia, czy nie został już sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub czy nie toczy się postępowanie sądowe w tej sprawie

Etap 3: Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia

Po zebraniu wszystkich niezbędnych informacji i dokumentów, notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, który następnie rejestruje w systemie teleinformatycznym. Od momentu rejestracji akt uzyskuje pełną moc prawną równoważną z prawomocnym postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.

Koszty związane z aktem poświadczenia dziedziczenia

Uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia wiąże się z następującymi opłatami:

Taksa notarialna za sporządzenie protokołu dziedziczenia – 100 zł + VAT
Taksa notarialna za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia – 100 zł + VAT
Opłata za wpis do Rejestru Aktów Poświadczenia Dziedziczenia – 50 zł
Dodatkowe koszty za ewentualne wypisy aktu (ok. 6-12 zł za stronę)

Łączny koszt uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia to zwykle około 300-400 zł, co jest znacznie niższą kwotą niż opłata sądowa za przeprowadzenie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku (która wynosi 100 zł plus ewentualne koszty zastępstwa procesowego, które mogą sięgać nawet kilku tysięcy złotych).

Zalety notarialnego poświadczenia dziedziczenia

Wybór notarialnej drogi potwierdzenia praw do spadku zamiast postępowania sądowego ma kilka istotnych zalet:

Szybkość – akt poświadczenia dziedziczenia można uzyskać nawet podczas jednej wizyty u notariusza, podczas gdy postępowanie sądowe może trwać nawet kilka miesięcy
Niższe koszty – opłaty notarialne są zwykle znacząco niższe niż łączne koszty postępowania sądowego
Wygoda – cała procedura odbywa się w kancelarii notarialnej, bez konieczności stawiennictwa w sądzie i oczekiwania na terminy rozpraw
Moc prawna – akt poświadczenia dziedziczenia ma taką samą moc prawną jak postanowienie sądu, co umożliwia natychmiastowe podejmowanie dalszych kroków związanych z zarządzaniem spadkiem

Ograniczenia aktu poświadczenia dziedziczenia

Mimo licznych zalet, notarialne poświadczenie dziedziczenia ma pewne ograniczenia, o których warto wiedzieć:

Nie może być sporządzone, gdy między spadkobiercami istnieje jakikolwiek spór dotyczący dziedziczenia
Nie jest możliwe w przypadku testamentów szczególnych (ustnych, podróżnych, wojskowych)
Wymaga jednoczesnej obecności wszystkich spadkobierców – notariusz nie może sporządzić aktu, gdy choćby jeden ze spadkobierców nie może stawić się osobiście
W przypadku nieruchomości położonych za granicą mogą być wymagane dodatkowe procedury wynikające z prawa międzynarodowego

W takich sytuacjach konieczne będzie przeprowadzenie sądowego postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.

Akt poświadczenia dziedziczenia to szybka, ekonomiczna i wygodna metoda potwierdzenia praw do spadku. Dzięki temu dokumentowi spadkobiercy mogą bez zbędnej zwłoki rozpocząć zarządzanie odziedziczonym majątkiem, dokonać podziału spadku czy też załatwić formalności związane z przeniesieniem własności nieruchomości lub innych składników majątku. Warto rozważyć tę drogę, zwłaszcza gdy relacje między spadkobiercami są dobre, a wszyscy zainteresowani mogą stawić się jednocześnie u notariusza. Oszczędność czasu, niższe koszty oraz mniejszy stres związany z formalnościami to niewątpliwe korzyści, które przemawiają za wyborem notarialnej drogi potwierdzenia praw do spadku.